Naar aanleiding van een aantal vragen van katten personeel de afgelopen tijd, wil ik in deze blog nader ingaan op het begroetingsgedrag van katten. Hoe dit eruit ziet, wanneer en welke katten elkaar begroeten en hoe het begroetingsgedrag naar hun personeel is. En ook hoe je als personeel je kat kunt begroeten.
Begroeten: afstand verkleinend gedrag
De meeste communicatie van katten is gericht op het vergroten van de afstand tot andere katten. Dat is logisch als je kijkt naar de natuurlijke leefomstandigheden van de kat. Immers, een kat jaagt alleen en om te overleven moet hij fit zijn. Hij zal dus confrontaties zoveel mogelijk vermijden.
Begroeten is een gedrag waarbij de afstand juist verkleind wordt. Dit gedrag wordt gezien bij katten die elkaar kennen, die een sociale groep vormen en die elkaar na kortere of langere tijd tegenkomen. In het wild zie je dit bij groepen vrouwelijke, verwante katten, die elkaar helpen bij het zogen en opvoeden van de kittens.
In een meerkatshuishouden kunnen ook niet verwante katten sociale groepen vormen. Naast vanzelfsprekend, voldoende belangrijke voorzieningen(o.a. voer) en de vrije toegang daartoe, zal het evenwicht in de groep stabieler zijn als de katten regelmatig de groepsgeur versterken en hun sociale relatie bevestigen. Dit doet de kat door de andere kat te begroeten.
Lichaamstaal bij begroeten
Hoe weet een kat nu dat een andere kat hem wil begroeten? Soms gaat er een zacht gemiauw(met gesloten bek) aan vooraf, maar het belangrijke signaal is de verticaal geheven staart, waarmee de ene kat de andere kat nadert. Als de andere kat dan ook de staart heft, kan de begroeting beginnen. De katten hebben dan eerst neus-neus contact, waarbij elkaars geur wordt geroken. Geur is voor katten een belangrijke kennismaking. Vervolgens wrijven zij de koppen en de lichamen tegen elkaar en uiteindelijk ruiken zij onder elkaars staart. Doordat er bij het wrijven lichaamseigen geurstoffen vrijkomen uit de kliertjes die over het lichaam van de kat verspreid liggen, mengen zij hun geuren, waardoor de groepsgeur gehandhaafd blijft. Ook worden bij het wrijven tactiele signalen uitgewisseld, wat voor een voor aanraking zeer gevoelig dier als de kat een prettige ervaring kan zijn.
Afbeelding: verticaal geheven staart bij begroeten
Als de ontvangende kat niet zijn staart heft, kan hij soms het wrijven van de ander wel toelaten, maar hij zal dan niet tegelijk wrijven. Soms wrijft hij daarna zijn lichaam tegen de andere kat, soms ook niet. De kat kan ook gewoon weggaan zonder te groeten. Dit gebeurt als de kat druk is met iets anders of als de andere kat veel groter of ouder is.
Wederzijds poetsen
Nu ik het hier heb over sociale groepen, wil ik ook iets zeggen over het wederzijds likken van katten. Dit is een gedrag dat vertoond wordt door katten van dezelfde sociale groep. Vaak vertonen zij dit gedrag als ze samen liggen te rusten. Zij kunnen elkaar zo helpen de moeilijker te bereiken plekjes op het lichaam schoon te houden. Daarnaast wordt dit likken ook gezien als een verzoenend gebaar bij katten uit dezelfde sociale groep die kort daarvoor een conflict hebben gehad.
Begroeting van kat tot personeel
Ook zijn personeel begroet de kat door met opgeheven staart, soms vergezeld van een zacht gemiauw op zijn eigenaar af te komen. Waarna hij begint tegen de benen te wrijven om zo ook de geuren te mengen en de status van de eigenaar, als opener van het blikje kattenvoer, te erkennen. Omdat veel personeel het langs de benen wrijven beloont met voer of aandacht, wordt het wrijven positief bekrachtigd. Hierdoor zal hij vaker dit gedrag vertonen.
Mijn kat duwt zijn kontje in mijn gezicht!
De meeste mensen vinden dit niet zo smakelijk, maar feitelijk moet je je heel vereerd voelen als je kat dit doet. Het betekent dat hij op heel intieme voet met je staat, je volkomen vertrouwt. Het staart heffen en het kontje laten ruiken is oorspronkelijk afkomstig uit de kittentijd, toen het kitten zo zijn kontje op schoonheid liet controleren door de moederpoes.
Sociaal rollen
Sommige katten liggen lekker in huis en rollen op hun rug en hun zij als ze het personeel voorbij zien komen. Dit is een teken van vertrouwen en begroeting, maar zeker geen uitnodiging tot aaien bij de meeste katten.
Begroeting van personeel tot kat
Afbeelding: vinger-neus begroeting
Omdat mensen nu eenmaal geen staart hebben, kun je natuurlijk niet met opgeheven staart op je kat afkomen. Wat je wel kunt doen, is pratend, met een licht uitgestoken hand op hem afkomen en als hij je hand nadert, een vinger uitsteken om aan te laten ruiken. Dit is het equivalent van het neus-neus contact. Dit wordt voor de kat wat makkelijker als je op je hurken zit of als de kat op een meubel is gesprongen om zo op gelijke hoogte te komen. Het is niet voor niets dat sommige katten op hun achterpootjes gaan staan als ze hun personeel zien komen! Vervolgens kun je verder gaan met het equivalent van wrijven door hem te aaien. Om zo ook de band met je kat te versterken.