Als kattengedragstherapeut krijg ik regelmatig te maken met bijna wanhopig kattenpersoneel dat het gedrag van hun kat echt niet meer begrijpt. Waarom plast hij buiten de bak, waarom valt hij vreemde mensen aan? Het is dan aan mij om een goede analyse te maken van het gedrag om zo de kortste weg naar een oplossing te vinden.
Hoe wordt gedrag eigenlijk bepaald?
U kent vast de theorie van de black box. Er is een input: een prikkel en een context, die in een doos gaan, de motivatie, het van buiten niet waarneembare en het resultaat is de output: het gedrag.
Om ongewenst gedrag te veranderen is het allereerst belangrijk om na te gaan wat de prikkel is. Wat ziet, hoort, ruikt, voelt(tastzin) de kat waardoor hij een bepaald gedrag vertoont. Daarnaast is heel belangrijk om goed na te gaan wat de prikkel kracht geeft. Dit noemen we de context. Welke omgeving, situatie, wiens aanwezigheid maakt dat de kat gemotiveerd wordt wel of niet buiten de bak te plassen, iemand aan te vallen, met angst te reageren.
Omdat ik afgelopen tijd meerdere malen met het belang van de context te maken heb gehad, wil ik ditmaal wat meer over de rol van de context vertellen.
Zo was ik bij een kat die al jarenlang onzindelijk was, wat het personeel ook probeerde. Niets hielp, welke kattenbak en grit er maar werd neergezet en met hoeveel liefde de kat ook verzorgd werd. Hij bleef maar plassen op meubels in de woonkamer terwijl het personeel naar hun werk was. En de kattenbak werd nooit gebruikt. Het opvallende was dat als schoonmoeder logeerde de kat nooit onzindelijk was, maar ook dan werd de bak niet gebruikt. Gekscherend zei eigenaresse tegen haar man dat hij dan maar vaker moest leven met haar moeder in huis. Omdat haar echtgenoot hier toch wat moeite mee had en ik dit ook niet echt de juiste oplossing vond, ben ik met eigenaars eens goed nagegaan wat er anders was als schoonmoeder in huis was. Had het zindelijk zijn te maken met schoonmoeders aanwezigheid en zo ja hoe dan. Het bleek dat schoonmoeder van frisse lucht hield en vaak de tuindeuren openzette, waardoor de kat regelmatig naar buiten kon om daar te plassen. De kat bleek een kattenbakaversie te hebben waardoor hij niet op de bak plaste. Schoonmoeders aanwezigheid bleek dus de verandering in de context waardoor het voelen van een volle blaas niet meer leidde tot onzindelijkheid. Dit wetende, hebben we het probleem kunnen oplossen zonder de echtgenoot voortdurend met een logerende schoonmoeder op te zadelen.
In hardnekkige gevallen van onzindelijkheid kan het een oplossing zijn om tijdelijk de context te veranderen door de kat naar een pension te laten gaan, bij iemand anders te laten logeren. De andere, nieuwe omgeving leidt er vaak toe dat de kat daar niet onzindelijk is en als hij dan na zo’n zes tot acht weken terug komt in zijn eigen huis, kan het zijn dat hij niet meer in zijn oude gedrag vervalt. Het mag duidelijk zijn dat u er dan wel in de tussentijd voor hebt moeten zorgen dat de kat van de buren niet meer de hele dag door uw kats tuin loopt, als de motivatie territoriaal was.
Afgelopen week kreeg ik ook bericht van een stomverbaasde eigenaresse van een kat die in zijn eigen huis de ook daar wonende moeder aanviel en dit niet meer bleek te doen nu de kat in het huis van haar zus verbleef. De kat had door verschillende redenen agressie ontwikkeld naar eigenaresses moeder en telkens weer reageerde hij met een onverwachte aanval op moeder. Het paste niet in het leefschema en tempo van eigenaars om kat en moeder aan elkaar te herintroduceren, waardoor het gedrag van de kat in stand bleef. Ten einde raad werd besloten om een buitenverblijf voor de kat te bouwen met een directe verbinding naar het huis van eigenaresses zus, waar kat en eigenaresse nu heerlijk samen op de bank liggen. Tot verbazing van eigenaresse kan haar moeder hier binnenlopen, de kat aaien en er gebeurt niets. Maar als je kijkt naar wat de prikkel: het zien van een lopende moeder, de kracht gaf, is dat: het eigen huis. Niet het huis van haar zus. Dus, zo vreemd is dit gedrag niet.
Eigenlijk is gedrag heel logisch, kat in het bakkie, als je maar een goede analyse van het probleem maakt. En niet vergeet om eerst medische oorzaken uit te sluiten.